आइम्याक्स प्रविधि लोकप्रिय बनाउने डेभिड रहेनन्

आइम्याक्स प्रविधिलाई विश्वव्यापीरूपमा हलिउडसम्म पुर्‍याउने अग्रणी व्यक्तिमध्ये एक डेभिड बेडफर्ड कीघ्लीको ७७ वर्षको उमेरमा गएको अगस्ट २८ मा प्रोस्टेट क्यान्सरका कारण निधन भयो । उनले आफ्नो करिअरभर ५०० भन्दा बढी आइम्याक्स चलचित्रमा प्राविधिक योगदान दिएका थिए र कम्पनीको पहिलो चिफ क्वालिटी अफिसरका रूपमा चिनिएका थिए ।

१९४८ अप्रिल १२ मा टोरोन्टोमा जन्मेका कीघ्ली, सानो उमेरदेखि नै फोटोग्राफीमा आकर्षित थिए । पारिवारिक कथाअनुसार, आठ वर्षको उमेरमा विवाह समारोहमा मुख्य भूमिकामा हुँदा पनि उनी फूलवाली पाट्रिसिया फाटभन्दा बढी आफ्नै नयाँ कोडाक ब्राउनी क्यामेरामा तल्लीन भएका थिए । पछि उनै पाट्रिसिया जीवनसाथी बनिन् । दम्पतीले १९७० मा विवाह गरे र त्यसपछि चलचित्र क्षेत्रमा सहयात्रा सुरु गरे ।

१९७१ मा ओन्टारियो सरकारले पर्यटन प्रवर्द्धनका लागि बनाएको डकुमेन्ट्री ‘नर्थ अफ सुपेरियर’ले कीघ्लीको जीवन बदल्यो । टोरोन्टोको सिनेस्फेयर थियटरमा प्रदर्शन गरिएको यो पहिलो आइम्याक्स चलचित्र थियो । त्यतिबेलाका दर्शकमध्ये भविष्यका प्रख्यात निर्देशक जेम्स क्यामरुन पनि थिए । कीघ्लीले त्यसपछि आइम्याक्स फिल्म ’क्याच द सन’मा सहायक निर्देशकका रूपमा काम पाए ।

उनी र पाट्रिसियाले पछि अन्तरिक्ष, प्रकृति, संगीत र सांस्कृतिक विषयमा आधारित सयौं आइम्याक्स फिल्म उत्पादन गरे । उनीहरूको कम्पनी डेभिड केली प्रोडक्सन्स १९८८ मा आइम्याक्सले खरिद गरेपछि उनीहरू स्थायीरूपमा कम्पनीभित्रै सामेल भए ।

आइम्याक्स प्रविधि सुरुमा डकुमेन्ट्रीमा सीमित थियो । तर १९९० दशकमा हलिउडले यसप्रति चासो देखाएपछि कीघ्ली अग्रणी सम्पर्क व्यक्ति बने । जेम्स क्यामरुनसँग मिलेर उनले द टाइटानिक र अवतारजस्ता फिल्मलाई विशाल पर्दामा ल्याउन सहयोग गरे । विशेषगरी, उनी निर्देशक क्रिस्टोफर नोलनसँग नजिक भए । 

२००८ को द डार्क नाइट फिल्ममा पहिलोपटक आइम्याक्स क्यामेरामा हलिउड फिचर फिल्म खिचिँदा, प्राविधिक समाधान खोज्ने जिम्मेवारी कीघ्लीकै थियो । उनी मृत्यु हुनुभन्दा तीन हप्ताअघिसम्म पनि नोलनको आगामी फिल्म द ओडेसीको दैनिक फुटेज जाँचिरहेका थिए ।

नोलनले श्रद्धाञ्जली दिँदै भनेका छन्, ‘डेभिड मेरा आइम्याक्स गुरु थिए । उनको अनुभवले हामीलाई यो जटिल तर अद्भुत ढाँचालाई हलिउड कथा भन्न प्रयोग गर्न सम्भव बनायो ।’

कीघ्ली केवल प्रविधि र उत्पादनमै सीमित रहेनन् । आइम्याक्स चलचित्रको अन्त्यमा देखिने सन्देश उनको इमेलमा आउँथे । कृपया आइम्याक्सको गुणस्तरका बारेमा हाम्रा चिफ क्वालिटी अफिसरलाई बताउनुस् । त्यसपछि उनलाई पठाइने इमेल ठेगाना पनि दिइएको हुन्थ्यो । 

आएका इमेल उनी स्वयंले पढ्थे । ध्वनि, रङ वा सिनेमा हलका कुर्सीको असजिलोजस्ता गुनासोसमेत उनले व्यक्तिगत रूपमा जवाफ दिने गर्थे । उनकी श्रीमती पाट्रिसियाले भनिन्, ‘डेभिडले आफ्नो जीवनभर दर्शककै लागि काम गरे ।’

जेम्स क्यामरुनले भनेका छन्, ‘डेभिडको ठूलो क्षमता भनेको फिल्मलाई दर्शकको नजरले कल्पना गर्ने थियो । हामी निर्माता–निर्देशकहरूले सयौंपटक देखिसकेका हुन्छौं, तर उनी भने हरेकपटक पहिलो अनुभवलाई सम्झने कोसिस गर्थे । यही कारण उनले सधैं बाल्यकालको विस्मयलाई जीवित राखे ।’ 

डेभिड कीघ्ली पछाडि उनकी पत्नी पाट्रिसिया, छोराहरू जफ र क्रिस, छोरी जेनिफर बाँकी छन् । उनीसँगै आइम्याक्स प्रविधिमा गरेको योगदानलाई फिल्म उद्योगले ‘स्वर्णयुगको आधार’ भनेर सम्मान गरेको छ ।