‘ख्यातिले बनाउँछ जीवन छोटो’

धेरैको सपना सेलिब्रटीको जस्तो जीवनशैली होस् भन्ने चाहना राख्छन् तर विज्ञहरू भन्छन्, प्रसिद्ध हुनु प्रायः वरदानभन्दा बढी अभिशापझैं हुन्छ । प्रसिद्धि तपाईंका लागि कहिलेकाहीं चुरोट पिउनुजत्तिकै हानिकारक हुन्छ । प्रायः प्रख्यात व्यक्तिहरू तुलनात्मकरूपमा सामान्य व्यक्तिभन्दा चार वर्ष छिटो मर्ने गर्छन् ।

अनुसन्धानले ६ सय ४८ गायकहरूको जीवनशैली र तिनको आयु अध्ययन गर्‍यो । अध्ययनमा केही प्रख्यात थिए भने केही कम चल्तीका सेलिब्रिटी थिए । कम चल्तीकाहरू गायन वा वाद्यवादनका क्षेत्रमा त थिए तर धेरै प्रख्यात हुन सकेका थिएनन् । प्रख्यात सेलिब्रिटीहरू ७५ वर्षसम्म बाँचेका पाइयो भने कम प्रसिद्ध ७९ वर्षसम्म बाँचे । तुलनात्मकरूपमा कम प्रसिद्ध कलाकार चार वर्ष बढी बाँचेका थिए ।

अध्ययनअनुसार प्रसिद्ध गायकहरूले कम परिचित समकक्षीहरूभन्दा ३३ प्रतिशत बढी युवा अवस्थामै मृत्युवरण गर्ने गर्छन् । धूमपानको जोखिम र प्रसिद्धिको जोखिम लगभग उस्तै हुने अध्ययनले देखाएको छ । प्रसिद्धिलाई ‘संवेदनशील स्वास्थ्य खतरा’का रूपमा मानिनुपर्ने अध्येताको धारणा छ । यसको अर्थ, जब कोही प्रसिद्ध हुन चाहन्छ भने त्यसले ल्याउने प्रतिकूल स्वास्थ्यका समस्याहरू के–के हुन सक्छन् भन्ने पहिले नै छलफल गरिनुपर्छ र त्यस लक्षित रोकथामका उपायहरू लागु गरिनुपर्छ ।

प्रायः सेलिब्रिटीहरुमा आफ्नो प्रतिष्ठा र लोकप्रियताको दबाब उनीहरूमा यति धेरै हुन्छ कि त्यसले उनीहरूमा दुश्चिन्ता, अवशाद र अन्य किसिमका मानसिक समस्या थपिन पुग्छ । युवावस्थामै मृत्यु भएका प्रसिद्ध गायकहरूमा प्रिन्स (५० वर्ष), एमी वाइनहाउस (२७ वर्ष), कुर्त कोबेन (२७ वर्ष), जोन लेनन (४० वर्ष) लगायतका गायकगायिकाहरू छन् ।

गएको जुन महिनामा जर्नल अफ एपिडेमिओलजी एन्ड कम्युनिटी हेल्थले एक्लेम्डम्युजिक डट नेटको तथ्यांकहरूलाई २०० जना प्रख्यात सेलिब्रिटीहरूको आयुलाई आधार बनाएर यस्तो निष्कर्ष निकालेको हो । जर्मनीको विटन हेर्डेक युनिभर्सिटीका विद्वानहरूले प्रत्येक प्रसिद्ध गायकलाई लिंग, राष्ट्र, जातीयता र संगीतको शैलीजस्ता विविध आयामका आधारमा कम प्रसिद्ध गायकहरूसँग तुलना गरेका थिए ।

मृत्युदर विशेषरूपमा प्रसिद्ध भएपछि देखा पर्न थाल्छ र यो ‘प्रसिद्धिसँगै आउने अनौठो मानसिक–सामाजिक तनाव, जस्तै तीव्र सार्वजनिक निगरानी, प्रदर्शन दबाव र गोपनीयताको समस्या’जस्ता कारणले हुने गरेको छ । जति बढी मानसिक पीडा बढ्छ, उनीहरूमा हानिकारक व्यवहारमा बढी लिप्त हुने सम्भावना उति नै बढेर जान्छ । प्रसिद्धिले सेलिब्रिटीलाई दीर्घकालीन बोझ बोकाउँछ ।